تصاویر زیر ارسالی از وحید پناهی از ارتفاعات دنا و دریاچه کوه گل سی‌سخت است.
سی‌سخت شهری در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر یاسوج و در استان کهگیلویه و بویراحمد ایران قرار دارد. این شهر مرکز شهرستان دنا است.
دریاچه کوه گل سی‌سخت یاسوج نیز در شمال شرقی شهر سی‌سخت ودر حدود ۸ کیلومتری آن قرار گرفته است.
«بن سرخ» گیاه خوشمزه ضد درد
اغلب ما سفر را کسب تجربه‌‌های جدید می‌دانیم. تجاربی که بی شک در آینده از آن استفاده خواهیم کرد. بیماری و درد در هر شرایطی ممکن است به سراغ انسان بیاید . گاهی در زمان سفر و کوهنوردی ، دسترسی به کادرپزشکی و درمان برایمان امکان پذیر نیست. گیاهان دارویی در این شرایط کمک موثری هستند. اکثر این گیاهان در یکی از اندامهای خود ماده ای دارند که به بهبود و تسکین دردهای ما کمک می‌کند.
به کوشش: محسن سعادتی- بخش گردشگری تبیان
بن سرخ
بن سرخ با نام های دیگر«پیاز یزدی» ، « لپو» و «سوره بنه» گیاهی است شبیه به تره که در کوه ها می روید، به صورت تازه و خشک درون پلواستفاده می شود و طعم مطبوع و مزه خاصی به غذا می دهد. بن سرخ به صورت مجزا و با پیاز یا به صورت آبکی نیز پخت می-گردد. گونه دیگر آن بنام «لیزک» در کوههای روستای دشتک ابرج در نزدیکی روستای بیزجان کردستان می روید .
«بن سرخ» که در زبان کردی و اورامی به «سوره بنه» نیز مشهور است از گیاهان دارویی و بسیار مفید مورد استفاده در مناطق کردستان و اورامانات است و به طور اختصاصی در عراق و نواحی غربی ایران می روید. گیاه بن سرخ دارای خواص دارویی و شفا بخش بسیاری است که هنوز ناشناخته و مطالعه نشده مانده است.
بن سرخ
گیاه «بن سرخ» یک گیاه گلدار است که به طور وحشی می روید و بومی ایران است. از بخش هوازی گیاه برای درمان دردهای شکمی، روماتیسم، استفراغ، سنگ کلیه و سرماخوردگی استفاده می شود. درگزارش های اخیر، خواص ضد درد گیاه دارویی بن سرخ با استفاده از آزمونهای فرمالین نشان داده شده است.
بن سرخ
نتایج نشان می دهد که تجویز داخل صفاقی عصاره هیدرواتانولی بن سرخ دارای اثرات ضد درد می باشد که این اثرات با نالوکسان معکوس می شود. در دوزهایی که عصاره بن سرخ دارای اثرات ضد درد بود، اثرات سمیت حرکتی از آن مشاهده نگردید. همچنین آنالیز مواد متشکله نشان داد که موادی نظیر مرفین سیلریت، اتیل سینامیت، ایزوکوینولین، نئومنتول و الکل های با زنجیر طولانی در عصاره وجود دارد.
بن سرخ
کشت زرین گیاه (بادرنجبونه دنایی) با نام علمی Dracocephalum kotschyi
نام انگلیسی: Lemon balm, Bee balm, Common balm, Balm
خانواده: Lamiaceae
هدف وفواید اجرای طرح:
گیاهان دارویی به گستره وسیعی از گیاهان اطلاق می شود (بوته، درختچه و درخت) که در درمان بیماریها و یا در پیشگیری ازبروز آن مورد استفاده قرار می گیرد. اکثر این گیاهان در سه گروه عطری، ادویه ای و طبی قرار میگیرند. گیاهان دارویی برای بشر بسیار مفید می باشد. ایجاد فرهنگ سازی استفاده از گیاهان دارویی در ایران کار بسیار دشواری نیست که امید است با تلاشهای دیگر دوستان انجام گردد.
استفاده از داروهای مختلف در زندگی روزمره انسانها امری اجتناب ناپذیر است، وقتی که بیماری به وجود می‌آید جهت رفع آن نیاز به استفاده از دارو احساس میشود. در گذشته که هنوز علم طب مجهز به تکنولوژیهای جدید نشده بود ، پزشکان جهت رفع درد بیماران و بهبود آنان از گیاهان استفاده می‌نمودند ، گیاهانی که دارای مواد مؤثره بودند شناسایی و گردآوری و به عنوان گیاهان دارویی شناخته شدند. به مرور زمان با تکامل علم شیمی مواد مؤثره این گیاهام مشخص و تجزیه گردید و در لابراتوراهای داروسازی مواد مؤثره مشابه به صورت شیمیایی ساخته شدند و به این ترتیب داروهای شیمیایی که می‌توانستند در حجم وسیع‌تر و به صورت راحت‌تری تولید شوند، جایگزین بسیاری از گیاهان گردیدند.
گیاهان داروئی اگر چه از دیرباز برای آدمیان آشنا و در بسیاری از مواقع مرهم دردهای بشری بوده است اما پیشرفت های علمی و فن آوری طی سه دهه اخیر اهمیت و نقش سازنده گیاهان داروئی را در تامین نیازهای بشر به ویژه در حیطه دارو و درمان دو چندان ساخته است. امروزه به مدد بهره گیری از روشها و فنون تخصصی، ترکیبات موثره این گیاهان شناسایی و استخراج شده و در ساخت انواع داروها و ترکیبات شفابخش بکار گرفته می شود. بشر در حال حاضر در جستجوی داروهای برتر و موثرتر برای درمان بیماری هایی همچون سرطان با استفاده از عصاره گیاهان داروئی می باشد. با توجه به مراجع علمی نزدیک به 70% داروهای شیمیایی موجود از اجزاء گیاهی و نباتات هستند و غالب اسانس های خوراکی و صنعتی، رنگ ها و عصاره های مورد مصرف در صنایع غذایی دارای منشاء گیاهی هستند.
ارتباط طرح با حفظ تنوع زیستی منطقه :
از آنجا که بصورت بالقوه ،سلسله کوههای زاگرس رویشگاه طبیعی انواع مختلفی از گیاهان دارویی کشورمان بوده است واستانهای حاشیه زاگرس به لحاظ ریخت شناسی وآب وهوایی وکیفیت خاک از مساعد ترین مناطق هم به لحاظ استفاده دارویی وهم تامین خوراک احشام می باشد وهم زیبایی ویژه ای به لحاظ جذب توریسم دارد بنابران می طلبد تامسولان امر حداکثر تلاش خود را جهت حمایت همه جانبه از این سرمایه ارزشمند تنوع گیاهان دارویی بنمایند ،با کشت این گیاه هم اشتغال زایی ایجاد شده وهم از لحاظ اکولوژیکی باعث می شود بهره برداری ناپایدار وغیر اصولی وبی رویه توسط افراد محلی جهت مصارف درمانی ویا با انگیزه هایی اقتصادی کم شود.
از آنجا که با رشد روزافزون تکنولوزی وتوسعه روز افزون علوم بشری وبا فاصله گرفتن انسانها از طبیعت وهمچنین با افزایش روزافزون جمعیت وهمچنین استفاده بشر از این تکنولوزیها درجهت تامین غذای موردنیاز بشر والزام استفاده از انواع کود شیمیایی وسموم دفع آفات کم کم انواعبیماریها وامراض دامنگیر بشر کنونی گردیده بنابراین لزوم استفاده از داروهای گیاهی جهت ساخت داروههای ارگانیک مشهود است .همچنین گونه های مختلفی از گیاهان درسبد غذایی بعضی مردم قرار دارند که به سبب خواص بیشمارآنها سلامت ایشان راتضمین می کند .ضمنا پوشش گیاهی مطلوب هم موجب زیبایی طبیعت می شود وهم در چرای دام بسیار مفید است وهم در حفاظت از خاک بسیار مفید وموثر می باشد.
زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی با نام علمی(Dracocephalum kotschyi Boiss) از گیاهان دارویی با ارزش و انحصاری کشور ما ایران می باشد که متاسفانه در سالهای اخیر به دلایل مختلفی از جمله خشکسالی، بهره برداری بیش از اندازه توسط دام و … در حال انقراض می باشد. این گیاه بومی مناطق بسیار مرتفع و سردسیر کشورمان می باشد. در مناطق مختلف کشور از این گیاه با نامهای زرابی،گیاه آهوان و پلنگ مشک یاد می شود.
زرین گیاه یا همان بادرنجبویه دنایی با نام علمی Dracocephalum kotschyi متعلق به تیره نعناعیان وجنس بادرشبو( Dracocephalum ) می باشد که به علت پراکنش وسیع آن در ایران با نام های متعددی از آن یاد می شود مثلا بختیاری های به آن زرّابی، در الموت به آن بالنگ بو وهم چنین در برخی مناطق به آن پلنگ مشک نیز اطلاق می¬شود .
ویژگی های گیاه شناسی زرین گیاه
زرین گیاه، گیاهی است چند ساله، نیمه چوبی به ارتفاع 10 تا 20 سانتی متر؛ ساقه ها چوبی، متعدد، ایستاده، محکم، ساده یا کمی منشعب ؛ برگ ها دمبرگ دار، تخم مرغی شکل، دارای دندانه های نوک کند یا کنگره ای و گلهای بزرگ، سفید یا سفید متمایل به زرد، مجتمع در چرخه های واقع در بندهای ساقه به صورت خوشه¬های انتهایی و حامل براکته پهن و دراز می باشد که در حاشیه غالبا دارای دندانه های منتهی به نوکی نازک و بلند رشته ای شکل است.
زرین گیاه (بادرنجبونه) با نام علمی Dracocephalum kotschyi گیاهی دارویی و معطر از خانواده Labiatae است. اندامهای هوایی این گیاه دارای اثر نیروبخش است و در درمان بیماریهای روماتیسمی و درد مفاصل قابل استفاده می باشد. علاوه بر این اثرات ضد اسپاسم، کاهش تب و نشاط آور بودن نیز برای این گیاه گزارش شده است. این گیاه بعنوان ضد‌التهاب و التیام‌دهنده زخم نیز کاربرد دارد. علاوه بر این، گزارش شده است که زرین گیاه دارای اثرات بازدارنده رشد تومورهای سرطانی می¬باشد. زرین گیاه بومی ایران است و بصورت وحشی دراستانهای کهگیلویه وبویراحمد، اصفهان و بخشهای شمالی ایران می¬روید. لیکن به دلایلی همچون بهره¬برداری بی¬رویه توسط افراد محلی به دلیل آشنایی با خواص دارویی و همچنین اطلاع از قیمت بالای آن، چرای دام و مشکلات موجود در مسیر تکثیر آن، متاسفانه این گیاه در معرض خطر انقراض کامل قرار داده است که اگر هرچه زودتر حمایت های لازم جهت کاشت مرتعی ومزرعه ای صورت نگیرد این گیاه کاملا ازبین می رود. با توجه به اینکه با استفاده از تکنیک کشت بافت می¬توان در مدت زمان کوتاه تعداد گیاهان زیاد و در عین حال با یکنواختی ژنتیکی تولید نمود، استفاده از این تکنیک راه حلی منطقی برای نجات این گیاه ارزشمند از خطر انقراض و تولید آن در مقیاس وسیع جهت کاربرد در صنایع دارویی و تولید اسانس به نظر می¬رسد ولی کشت مرتعی آن میتواند بصورت کوتاه مدت موجب حفظ این گونه ارزشمند گیاهی باشد.
اعتقاد بر این است که گیاهان داروئی از منابع مهم مواد شیمیایی با اثرات درمانی موثر هستند. امروزه میل به سمت استفاده از داروهای گیاهی در جهت درمان بیماریهای مختلف بر کسی پوشیده نیست و در حال تبدیل به یک فرهنگ عمومی در کشور ما می باشد. شناسایی و استفاده موثر از پتانسیلهای موجود می تواند در کاهش عوارض استفاده از داروهای شیمیایی، کاهش هزینه های درمان موثر واقع گردد.
زرین گیاه که در ایران و در نقاط مختلف به اسامی محلی مختلفی همچون آغ باش، گل باغچق، بادرنجبویه دنایی و ... نامیده میشود از گونه های با استفاده خواص داروئی است که در مناطق سردسیر با ارتفاع 2300 الی 3000 متر از سطح دریا و در مناطق سنگی رشد می کند. این گونه گیاهی با ارزش دارویی بالا را در منابع مختلف از در معرض انقراض بودن این گوه گیاهی نام برده اند. زرین گیاه در مناطق مختلف استان خراسان شمالی و دراستانهای کهگیلویه وبویراحمد، اصفهان و بخشهای شمالی ایران یافت می شود ولی متاسفانه همچون دیگر گونه های بارزش گیاهان داروئی دیگر، اهمیت چندانی به این گونه با ارزش داده نمی شود. و حتی اغلب مردم نیز آشنایی با این گونه گیاهی و اثرات داروئی آن ندارند.
در این مبحث ابتدا به نتایج تحقیق آزمایشگاهی اثرات درمانی اسانس زرین گیاه بر روی موش آزمایشگاهی که نتایج آن در ژورنال Journal of Pharmacy & Pharmaceutical Sciences (ISI Journal with Impact Factor of 2.042) در سال 2004 به چاپ رسیده است اشاره میشود و سپس به خواص درمانی آن برگرفته از منابع مختلف اشاره می گردد.
زرین گیاه که بصورت وحشی در نقاط وسیعی از ایران رشد می کند، از خانواده Labiatae بوده و در جنوب شرق آسیا بصورت فراوانی یافت می شود. اثرات ضد-هیپرلیپیدمی و سیستم ایمنی برای این گونه گزارش شده است.
اجزاء اصلی این گیاه شامل لیمونین، Verbenone, alpha-terpineol, ، الکل پریلیل و کاریوفیلین می باشد. براساس تحقیق مذکور صورت گرفته، اثرات درمانی اسانس زرین گیاه قابل مقایسه با هیوسین و ایندومتاسین می باشد.
اثرات درمانی این گیاه شامل کاهش تب ، درد مفاصل و روماتیسم ، تقویت حافظه، درمان بیماری ام اس، سریع کردن جریان خون، درمان سرگیجه، وزوزگوش وسردرد اشاره شده است.
لیمونن که یکی از اجزای اصلی اسانس زرین گیاه می باشد، به عنوان یک مهار کننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین، ضد تومور، ضد ویروس، باکتری کش، عامل پیشگیری کننده از سرطان، ضد کاندیدیا، خلط آور، مهار کننده رشد قارچ¬ها، ضد اسپاسم و مسکن موثر می باشد. ژرانیول نیز یکی از ترکیباتی است که در اسانس زرین گیاه وجود دارد و سبب ممانعت از رشد و سنتز پلی آمین ها در سلول ¬های سرطانی انسان شده است .
خواص ضد سرطانی زرین گیاه:
وجود ترکیب فلاونی به نام زانتومیکرول Xanthomicrol در برگهای زرین گیاه گزارش شده است که این ترکیب مسئول اصلی خاصیت ضد سرطانی در این گیاه می باشد.لازم به ذکر است که این ترکیب در عصاره زرین گیاه نسبت به داروی ضد سرطان Doxorubincin اثر قوی تری را بر علیه سلول های سرطانی از خود نشان داده است و هم چنین عوارض جانبی بسیار کمتری را از خود را بر روی موش آزمایشگاهی نشان داده است
این متن اولین مطلب آزمایشی من است که به زودی آن را حذف خواهم کرد.
مرد خردمند هنر پیشه را، عمر دو بایست در این روزگار، تا به یکی تجربه اندوختن، با دگری تجربه بردن به کار!
اگر همه ما تجربیات مفید خود را در اختیار دیگران قرار دهیم همه خواهند توانست با انتخاب ها و تصمیم های درست تر، استفاده بهتری از وقت و عمر خود داشته باشند.
همچنین گاهی هدف از نوشتن ترویج نظرات و دیدگاه های شخصی نویسنده یا ابراز احساسات و عواطف اوست. برخی هم انتشار نظرات خود را فرصتی برای نقد و ارزیابی آن می دانند. البته بدیهی است کسانی که دیدگاه های خود را در قالب هنر بیان می کنند، تاثیر بیشتری بر محیط پیرامون خود می گذارند.